Stap 7: Analyseren en valideren

Nu de gegevens verzameld zijn, is het tijd om terug te gaan naar het startpunt van het onderzoek en terug te halen op welke vraag het onderzoek antwoord moest geven en welke verandering het in gang moest zetten. Nu is het zaak om de gegevens te analyseren om op deze vragen een antwoord te vinden. Daarna is het mogelijk de bevindingen nog eens voor te leggen aan de mensen die deelnamen in het onderzoek. Zo kunnen de vondsten gevalideerd worden.

Analyseren

In de fase van het analyseren gaat het erom patronen te vinden die naar voren komen in de gegevens die antwoord kunnen geven op de hoofdvraag. Als de eerste onderzoeksvraag was: ‘waar zien we goede oplossingen voor dit probleem in de organisatie?’ dan bestaat een antwoord bijvoorbeeld uit:

• Een overzicht van de plekken waar je deze voorbeelden gevonden hebt
• Een korte beschrijving van elke oplossing
• Bij elke oplossing de impact die de oplossing had

De antwoorden op deze vragen zijn waarschijnlijk letterlijk in de gespreks- en observatieverslagen terug te vinden: ze hoeven enkel nog samengevat te worden en gestructureerd. Het beantwoorden van de mogelijke tweede vraag: ‘wat maken deze oplossingen zo’n succes?’ gaat een laag dieper. De eerste vraag was beschrijvend en deze is verklarend. Hiervoor is het noodzakelijk om in de gegevens op zoek te gaan naar verklaringen voor het succes. Bij al de gegevens vraag je je af welke factoren je tegenkomt die deze oplossing tot een succes maakten. Vervolgens probeer je patronen te zien in de factoren door je af te vragen welke sterk op elkaar lijken en welke juist anders van aard zijn.

Bij het opsporen van patronen kunnen meerdere analysemethoden helpen: je onderbewuste wakker maken en systematisch categoriseren. Bij het wakker maken van het onderbewuste ga je op zoek naar de conclusies die je eigenlijk al weet zonder een systematische analyse van de gegevens. Pas daarna duik je de gegevens in en relateer je die aan de conclusies. Je werkt dus van groot naar klein. Bij het systematisch categoriseren is de werkwijze precies andersom, van klein naar groot. Je duikt je gegevens in, verdeelt ze in categorieën en zoekt dan pas naar de grote lijn.

Valideren

Valideren betekent eigenlijk checken of ook anderen in de organisatie zich kunnen vinden in jouw analyse. Door je analyse voor te leggen aan anderen wordt het duidelijk of zij de analyse ook herkennen – en onderschrijven Dit kan aanleiding zijn om een categorie een andere naam te geven, enkele categorieën samen te voegen of er één uit te halen. Valideren met een groep mensen uit de organisatie helpt ook om de verandering die in gang gezet is, uit te breiden. Door bevindingen te laten valideren door belanghebbenden betrek je ze (soms opnieuw) bij het onderzoek. Dat helpt mensen om mede-eigenaar te worden van de resultaten, en dat is een belangrijke voorwaarde om ook daadwerkelijk iets met die resultaten te doen.

Voorbeelden van opdrachten of vragen tijdens een valideringsbijeenkomst zijn bijvoorbeeld.

• Wat herken je? En wat niet?
• Wat verbaast je het meest? Wat had je al wel verwacht?
• Wat betekent dit voor jouw werkpraktijk?